BOEKWINKELTJE TURELUUR: Ic sie des meyen schyn. Verzameld, uitgeschreven en versierd door Fré Cohen. Met een korte inleiding van Willem Pijper.

Een nieu Liedt-Boecxken van Mey ende Minne

Int welcke staen veel schone leysenen ende amoreuse liedekens

Bi een vergadert, uetghescreven ende verciert door FRE COHEN

Met eene corte inleydinghe van Willem Pijper

Soms kan ik helemaal lyrisch worden van een boek.

Dit boek is er zo éen.

Het oogt op het eerste gezicht als een middeleeuws liedboek, vanwege de schitterend gecaligrafeerde liedteksten, de initialen en de overige illustraties.

Maar niet de middeleeuwen doch eerder De Stijl was de inspiratie voor dit werk.

Of u het Art Deco, of Art Nouveau, Jugendstill of Amsterdamse School wilt noemen maakt mij niet uit, maar duidelijk mag zijn dat de kleuren die zij in dit boek gebruikte de elementaire kleuren waren die ook in De Stijl werden gebruikt, n.l rood, blauw, geel en zwart.

In het nieuws van het Amsterdams Stadsarchief stond onderstaand bericht:

Collectie Fré Cohen

Grafische ontwerpen voor Amsterdam
Fré Cohen pleegde 12 juni 1943 zelfmoord toen de Duitsers haar oppakten. Daarmee kwam een eind aan het leven van een bijzondere vrouw en zeer bekwaam en productief ontwerpster.

Fré Cohen aan het werk in haar atelier in de Karel du Jardinstraat 11 (1937)

Frederika Sophia Cohen werd in 1903 geboren als dochter van Levie Cohen, diamantbewerker, en Esther Sarlie. Ze volgde de Mulo, nam avondlessen naast een administratieve baan en tekende veel in haar vrije tijd. Haar talent werd opgemerkt en al snel nam haar loopbaan een hoge vlucht. Ze kreeg een studiebeurs en opdrachten van de gemeente Amsterdam voor het ontwerpen van onder meer schoolrapporten, diploma’s, etiketten, het Giroboekje, reclamefolders voor de haven en Schiphol, naast vele varianten voor het stadswapen. Voor uitgeverijen ontwierp ze boekomslagen en in veel huiskamers van Joodse gezinnen hing haar kalender (1941-42), uitgegeven door Joachimsthal. Ook de publicaties van vakbonden en socialistische bewegingen heeft ze geïllustreerd.
In de jaren ‘80 kwam onderzoeker Peter van Dam in contact met haar neef Ernst Walthemathe die de grafische nalatenschap van zijn tante beheerde. Uitgaand van deze collectie verrichte Van Dam uitvoerig onderzoek en in 1993 stelde hij voor het Amsterdams Historisch Museum een overzichtstentoonstelling samen van haar werk. Zijn collectie en documentatiemateriaal voor de publicatie ‘Leven en werk van een bewogen kunstenares’ (in samenwerking met Philip van Praag) droeg hij daarna over aan het Stadsarchief. De collectie, die maar liefst 7 meter groot is, bevat vele voorbeelden van haar grafische werk en foto’s.

Fré Cohen, "De haven van Amsterdam" (1941)

Die Winter Is Verganghen

Naer Oostlant Willen Wi Ryden

In de inleiding van de Collectie Fré Cohen vinden wij nog de volgende informatie:

Frederika Sophia Cohen (11 augustus 1903 - 12 juni 1943) was de oudste dochter van diamantbewerker Levie Cohen en Esther Sarlie, dochter van een sigarenmaker. Fré groeide op aan de Zaaiersweg 125 in Betondorp. Het gezin was overtuigd sociaal-democratisch en Fré werd al vroeg actief in de AJC (Arbeiders Jeugd Centrale). Zij bezocht de Amstel-Mulo. Al van jongs af had zij het talent alles wat zij las en zag uit te beelden. Ze kreeg na haar schoolopleiding een administratieve baan bij de Draka, de Hollandsche Draad- en Kabelfabriek. Zij nam avondlessen in tekenen en haar talent bleef bij de Draka niet onopgemerkt. In de tweede helft van de twintiger jaren volgde Fré Cohen een opleiding aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam. Via het Instituut kwam ze in aanraking met Henriette van Dam van Isselt van het Gemeentelijk Bureau Kunstzaken. Deze zorgde voor diverse opdrachten en speelde ook een rol bij haar aanstelling als ontwerpster bij de Stadsdrukkerij. Naast het werk voor de gemeente Amsterdam deed Fré Cohen free lance opdrachten voor o.a. Schiphol , diverse vakbonden en boekhandels. Als een van de eerste vrouwen van haar generatie en milieu woonde zij zelfstandig in een atelierwoning aan de Karel du Jardinstraat. Tijdgenoten herinnerden zich haar tomeloze energie en wilskracht. In 1942 dook ze onder en minder dan een jaar later pleegde ze zelfmoord na de arrestatie door Nederlandse SS-ers. Een deel van het werk van Fré Cohen, samen met onder meer persrecensies en foto's, werd uit het atelier gered door haar zuster Fietje en kwamen in het bezit van Ernst Waltemathe, de zoon van Fie Cohen.
In 1993 organiseerde het Amsterdam Historisch Museum een tentoonstelling van het oeuvre van Fré Cohen. Een van de samenstellers van de tentoonstelling en de begeleidende catalogus, Peter van Dam, droeg na deze tentoonstelling zijn collectie en documentatiemateriaal over aan het Stadsarchief. De collectie bevat een groot aantal voorbeelden van haar grafische werk en foto's. Het documentatiemateriaal bevat onder meer recensies van haar werk.
Overig werk, zowel drukproeven als uitgevoerd werk, bevindt zich in de collecties van het Stedelijk Museum en van het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis. Ook in de Beeldbank van het Stadsarchief is werk van haar te zien: een portret van haar vader Levie uit 1925 en een tekening van de Nieuwe Herengracht uit 1939.
Literatuur:
Fré Cohen 1903-1943 : leven en werk van een bewogen kunstenares, door Peter van Dam en Philip van Praag (Abcoude 1993)

In de catalogus uit 1977, uitgegeven t.g.v. de Fré Cohen-tentoonstelling in het Amstelpark te Amsterdam, vinden wij de volgende boekbespreking door dr. Jos de Gruyter: