JOURNAEL OFTE GEDENCKWAERDIGE BESCHRIJVINGHE VAN DE OOST-INDISCHE REYSE VAN WILLEM YSBRANTSZOON BONTEKOE VAN HOORN
UITGEGEVEN EN VAN AANTEKENINGEN VOORZIEN DOOR DR. W.H. STAVERMAN
UITGAVE: MEULENHOFF, 1930.
SERIE: DIETSE LETTEREN 1
(BIBLIOTHEEK VOOR DE DIETSE LANDEN
NEDERLAND - VLAANDEREN - ZUID-AFRIKA)
met stofomslag zonder stofomslag
BONTEKOE
De meesten onder ons zullen allicht bekend zijn met "De scheepsjongens van Bontekoe."
Het spannende jongensboek, geschreven (in 1924) door Johan Fabricius.
Dat het verhaal berust op het bestaande scheepsjournaal van Bontekoe is misschien minder bekend, maar niet minder spannend!
Journaal oftewel de
Gedenkwaardige beschrijving van de Oost-Indische reis van Willem Ysbrantsz. Bontekoe van Hoorn.
Met inbegrip van veel wonderlijke en gevaarlijke zaken (situaties) die hij op deze reis heeft meegemaakt.
Begonnen 18 december 1618
en beëindigd (vol-eynt) 16 december 1625.
In werkelijkheid is het journaal pas in 1646 door hem opgeschreven, omdat het eigenlijke scheepsjournaal met de brand van het schip verloren is gegaan.
-Dit is het portret van Bontekoe, die op zijn tocht (vaert) tot ieders verwondering door God is gespaard, omdat hij de dood ontliep.
Zelf halfdood, te water geraakt (bijna verdronken), door het vuur gedood, bijna gestorven door de dorst en de honger.-
Het verhaal van de avontuurlijke reis
2) De Hoofden = De hoofden van Engeland en Frankrijk: Kaap Dungeness en Kaap Gris Nez.
3) al = aldoor
4) Pleymuyen = Plymouth
5) marsseyl = marszeil, vierkant zeil boven de onderzeilen.
fock = fok, het onderste razeil van de fokkemast (voorste mast)
6) boeve-net = bovennet, een net gespannen over de kuil (oorspronkelijk een soort houten roosterwerk, een hoog dek in het achterschip)
kuil = deel van het schip dat van onder het halfdek tot onder de bak (= voordek) loopt.
7) de boegh-poorten sijn op = de voorste geschutpoorten zijn open.
Wij namen vaak als wij aan land gingen een speelman (= muzikant) mee die op de fioel (= viool) speelde, waar het volk van het land zich zeer over verbaasde, ze waren daar zo onbekend mee, dat ze niet wisten hoe ze het hadden. Ze gingen er rondom zitten en staan, knipten met de vingers, dansten en sprongen en waren blij en vrolijk.
Ongeveer 60 halve vaten kruit hadden we overboord gegooid, maar er waren er nog wel ongeveer 300 aan boord, toen we mét alle mensen de lucht in vlogen. Het schip sprong in honderdduizend stukken. Er waren nog 119 personen in het schip toen het explodeerde.
Maar, zei ik, trek uw hemden uit en maak daar zeilen van.
Daarop trok een ieder zijn hemd uit en flanste ze aan elkaar tot zeilen.
We telden vervolgens ons volk en vonden in de boot 46 en in de schuit 26 personen, 72 personen in totaal.
1) ongesienste = lelijk, ongunstig
2) bosse-klooten = geweerkogels
.) anderen droncken haer eygen water = anderen dronken hun eigen urine
.) en het volck begon soo wanhoopigh, mistroostigh en wreedt op malkander te sien, dat het leeck datse malkander bykans souden aenghetast hebben om te eten = men was zo wanhopig dat men elkaar zou aanvallen om op te eten...
3) doch ick versprack haer en seyde = maar ik vermaande hen en zei...
We namen daarop het volk uit de schuit in de boot en namen al de riemen uit de schuit, met de zeilen, en plaatsten die vervolgens op de boot
Daar komen zij aan! Wij hadden geen (verdedigings)wapens, behalve twee bijlen en ook nog een roestige degen en waren bovendien nog ziek van de bonen....
.....we namen daarom brandende takken in de hand en trokken richting de inlanders in het donker; de vonken vuur vlogen over het land hetgeen in de duisternis een afschrikwekkende aanblik gaf.
Toen zetten wij het op een lopen, met iedereen naar de boot toe; hij die de boot niet kon halen die koos de rivier en zwom daarin (naar de boot toe).
Zij achtervolgden ons tot aan de boot en toen wij in de boot aankwamen was het heel moeilijk om er in zulke grote haast in te komen en er mee van wal te steken, want de zeilen waren over de boot heen gelegd als een tent.
Wij lieten een man in de mast klimmen op de uitkijk, die riep: 'ik zie schepen liggen.' Hij telde er 23. Toen sprongen wij op van blijdschap.
1) De naam van Bontekoe's schip ontbreekt, waarschijnlijk omdat hij niet aan zijn eigen verheffing kon meewerken.
2) mikan = citrusvrucht (Citrus unshiu of satsuma mandarijn)
Om 3 uur 's nachts (Ses glasen in de nacht) begon het zo verschrikkelijk te waaien dat iederen die het nooit gehoord of gezien heeft het onmogelijk zal lijken
dat de wind zo'n kracht kan hebben.
We waren alle dagen bezig, zowel op het schip als op land, om onze spullen weer te repareren We hadden enige ijzers, net zoals ze die in de lijnbanen gebruiken om touw te maken. We zetten een lijnbaan op het land op; hakten een van onze zware touwen in stukken, maakten dat los en vervaardigden daarvan al het want.
Tenslotte: In de bijlage wordt vermeld hoe het met 2 kapiteins afliep: de een (Pieter Thijsz.) werd vervangen en de ander (Jan Jansz.) had zich door dronkenschap zodanig misdragen dat hij uit zijn funktie werd gezet, al zijn gage en maandgelden (pensioen) werden geconfiskeerd, ter vergoeding voor de benodigde reparatie(s).
Te koop bij Tureluur voor € 15,00
Voor hen die gaan voor het jongensboek
"De scheepsjongens van Bontekoe":
(verkocht)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten